Tijden van onzekerheid kunnen veel onrust geven. Op dit moment hebben we hier allemaal in meer of mindere mate mee te maken. En in deze tijd, waarin de coronapandemie ons leven en doen en laten beheerst, merken we dat we er allemaal verschillend op reageren.
De een geeft aan het een periode van bezinning te vinden. Ik sprak onlangs via een webinar iemand, die aangaf zich er een beetje voor te schamen dat ze het toch wel prettig vond, deze pas op de plaats. Even geen afspraken en opgelegde druk, de eigen tijd in kunnen delen en uit te rusten. Een ander die ik sprak gaf aan het verschrikkelijk te vinden omdat ze het contact met haar vrienden en collega’s mist en graag weer met iedereen wil afspreken.
 
Ook bij jezelf kun je verschillen opmerken. Zo merk ik bij mijzelf dat ik het de ene dag prima vind om mijn eigen gang te gaan, te schrijven, te tekenen, te wandelen, te lezen en/of te mediteren. En op een ander moment komen de muren op mij af, wil ik gewoon afspreken met vrienden en met elkaar muziek maken, eten en drinken en gezellig kletsen. Wat een verschillende ervaringen tussen mensen en bij mijzelf. En die ervaringen mag ik opmerken.
 
Op het moment van schrijven, zijn er maatregelen genomen die ons wat meer ruimte geven. We mogen weer sommige activiteiten gaan doen, binnenkort gaan de terrassen beperkt open en er komt wat meer sociale beweging. Voor de één een zegen dat we weer meer mogen en voor de ander betekent dit met een beetje weemoed terugkijken op de afgelopen periode en voor weer een ander geeft het onzekerheid over hoe alles opgestart gaat worden en hoe de wereld eruit zal zien.
 
Degenen die oplettend zijn geweest de afgelopen tijd, hebben misschien lichtpuntjes gezien die er in deze periode waren: strakblauwe luchten, minder verkeer op straat, meer bewust zijn van vogels die zingen. Ook dankbaarheid kan daarbij aanwezig zijn: dankbaarheid dat veel van ons gezond zijn gebleven, dankbaarheid voor maatregelen die genomen zijn en voor onze gezondheidszorg. Daarnaast ook verdriet: verdriet van het verliezen van geliefden of verlies van eigen gezondheid en baan. En ook nu hoor ik mensen vertellen over zogenaamde “gouden randjes”. Gouden randjes die om donkere wolken zitten, waarbij we toch kunnen opmerken wat we geleerd hebben van een moeilijke periode, wat we anders niet zouden hebben geleerd.
 
We hebben dus te maken met een woelige oceaan in onze samenleving. Een oceaan waar in de verte eilandjes en land zichtbaar zijn, waar we mogen bijkomen. En zien we van tijd tot tijd vuurtorens aan de horizon staan waar we ons op kunnen richten. Het voordeel van een vuurtoren aan de horizon is dat hij altijd dichterbij komt als we ons ernaartoe verplaatsen, zodat we weten: “hier is land, hier mag ik even uitrusten en bijkomen voordat de reis weer verder gaat”.
 
Verplaats ik dit naar deze tijd, dan zijn de eilandjes voor mij de momenten van een ademruimte of de wat kleinere beoefeningen tussendoor, zodat ik mijn zorgen en mijn gedachten even mag parkeren en mij kan richten op opmerkzaamheid van momenten van innerlijke rust of onrust. De vuurtorens, oftewel de maatregelen die genomen worden, geven weer wat richting aan de mogelijkheden die er zijn op dit moment. Hoe het zal worden, deze reis, daar hebben we geen van allen zicht op. De reis zal wel een poos duren, daar kunnen we wel rekening mee houden. Maar tijdens die reis zijn er telkens eilandjes in de oceaan die ons rust en adempauze geven en ons een beeld geven van een perspectief: de verschillende lichtpuntjes van vuurtorens in de verte die ons de weg wijzen.

In de compassietraining hebben we een oefening “genieten en nagenieten”. Want nagenieten kan iets heel moois zijn, waarbij ook opmerkzaamheid komt kijken. Want … wat ervaar je als je nageniet.
 
Zo kan ik nagenieten van mijn vakantie. Tijdens mijn vakantie in Frankrijk ben ik eens met een andere blik gaan kijken, luisteren en ruiken. De volgende mijmering heb ik daar geschreven:
“Zo schrijvend zit ik op mijn stoel in de heuvels van de Auvergne in Frankrijk. In de verte loeien koeien, de kerkklok van het dichtstbijzijnde plaatsje beiert. De vogels tjilpen, de wind ritselt door de bladeren.

​Over niet-oordelen zijn nog wel eens misverstanden. Vaak wordt gedacht dat je bij mindfulness en compassie alles maar goed vindt of accepteert. En dat is natuurlijk niet zo, want niet alles is oké! Wel is het zo dat we binnen de mindfulness- en compassietraining bij de oefeningen vragen om je oordeel even uit te stellen. Eigenlijk oordelen we vaak automatisch, zonder korte tijd na te denken over of op te merken wat er is. Er zijn dingen die we volstrekt normaal vinden én er zijn dingen die we al veroordelen zonder dat we er eerst bij stil hebben gestaan of het hebben bekeken. Door ons oordeel even op te schorten en te kijken naar wat zich aandient, oordelen we minder automatisch of reactief; de dingen zien en laten zoals ze op dit moment zijn.  En dát helpt om ons oordeel wat te verzachten en meer begrip voor de ander of onszelf te hebben.
Ook kan het zijn dat ons oordeel juist scherper wordt als we het eerst even opschorten. We worden ons bijvoorbeeld bewust dat hetgeen we voor langere tijd prima vonden, eigenlijk helemaal niet prima is. Vaak heeft dit inzicht het gevolg dat we onze grenzen wél gaan aangeven.

​Binnen de mindfulnessbeoefening, maar ook binnen de compassieoefening werken we met de zeven houdingskwaliteiten. De houdingskwaliteiten zijn oriëntatiepunten voor het omgaan met (stressvolle) dingen in het dagelijks leven. Ze staan niet los van elkaar, maar beïnvloeden elkaar. De houdingskwaliteiten zijn: niet-oordelen - geduld - eindeloos beginnen – vertrouwen - niet-streven – 1/aanvaarding - loslaten. In deze 7 houdingkwaliteiten ligt mildheid/vriendelijk vervat; de kwaliteit die te maken heeft met compassie voor jezelf en anderen, inleven in de situatie van onszelf en anderen én waardering voor het huidige moment.

​Om je welzijn te bevorderen mag je regelmatig ruimte maken voor dat wat je blij maakt en vreugde geeft. Eens bewust aandacht geven aan de kleine momenten waarin je “gelukkig-zijn” ervaart, de momenten waarin je geniet.  Neff omschrijft genieten als volgt: “… het bewust plezier beleven aan de dingen die ons plezier verschaffen” (Neff, 2011, pag 323). En dit geldt voor allerlei ervaringen die aangenaam zijn.
Ons brein is veel minder gevoelig voor de positieve momenten en veel meer gevoelig voor de negatieve momenten. Op zich is dat niet vreemd, immers negatieve informatie jaagt ons gevoel van “gevaar” aan en onze hersenen zijn hier in eerste instantie op geprogrammeerd. En het maakt niet uit of de negatieve informatie daadwerkelijk gebeurt of dat het om gedachten gaat.
Toch kunnen we, door oefening, onze hersenen leren ook aandacht te geven aan het positieve. Eens bewust stilstaan bij geluks- en vreugde ervaringen. 

Toen veel mensen Koningsdag vierden, ben ik twee dagen op nascholing geweest. Sommigen geven aan: “Op Koningsdag, is dat niet vreemd?” Misschien wel, maar ik keek ernaar uit. In de mooie omgeving van Groesbeek, in de bossen, werd deze tweedaagse gegeven.  Enerzijds mezelf voeden door kennis op te nemen en vaardigheden te leren. Anderzijds mezelf voeden door op de “vrije momenten” te wandelen in de natuur en op deze manier tot rust komen.

De beoefening van mindfulness wordt in brede zin ingezet voor diverse aandoeningen en ziektebeelden, zoals chronische pijn, burn-out, psoriasis en vele andere aandoeningen. De aandoening of stoornis geneest niet, maar door meer aandacht en opmerkzaamheid te ontwikkelen oftewel het vermogen meer mindful te zijn, kun je je anders gaan verhouden tot het ongemak. Meer in het moment  leven en vanuit een frisse, nieuwsgierige blik opnieuw kennismaken met wat zich aan je voordoet. Opnieuw dingen ervaren, zoals de geur van kruidige bloemen in de berm tijdens een wandeling, of kijken naar de merel in de achtertuin die een nestje bouwt in de conifeer, de smaak van een zoet-zure kiwi, het belang van mensen om je heen die om je geven. Dit soort kleine dingen, waar je anders misschien zo vaak aan voorbij gaat, kunnen vreugde en verbinding geven en je dankbaar maken.